जन्म-मृत्यू नोंदणी अधिनियम,1969 व सुधारणा अधिनियम, 2023 अन्वये विलंबाने करावयाच्या जन्म-मृत्यू नोंदीबाबतची काययपध्दती निश्चित करणे बाबत. दिनांक 12-03-2025
जन्म-मृत्यू नोंद नसल्याचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देतांना निबंधकाने अनुसरावयाची कार्यपध्दती :-
१) निबंधकाच्या कार्यक्षेत्रात नागरीकांच्या जन्म-मृत्यूबाबतची घटना घडली असल्यास त्याबाबतचा सबळ पुरावा (उदा. शव विच्छेदन अहवाल, प्रथम खबरी अहवाल, जन्म घरी झाल्यास अंगणवाडी सेविका व तत्सम अन्य कर्मचारी यांचे जवाब/प्रतिज्ञापत्र, रुग्णालयीन नोंदीचे कागदपत्र, अन्य शासकीय अभिलेखे इ.) प्राप्त करुन तसेच त्याबाबतची खात्री करुनच जन्म मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देण्यात यावे.
२) जन्म मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्राकरीता किंवा जन्म-मृत्यूची नोंद घेण्यास १ वर्षापेक्षा जास्त उशीर झालेला आहे अशा प्रकरणी प्राप्त मागणी अर्जासोबत ज्यांची जन्म-मृत्यूची नोंद घ्यावयाची आहे त्यांचे रुग्णालयाचे प्रमाणपत्र, आरोग्य विषयक नोंदीचे पुरावे (उदा. लसीकरण, शाळा प्रवेश-निर्गम उतारा इ.) त्यांच्या आई-वडील, रक्ताच्या नातेवाईकांचे अधिवास प्रमाणपत्र, जन्म प्रमाणपत्र, शाळा सोडल्याचा दाखला, जमीन उतारा, खरेदी खत, कर पावती, आधार कार्ड, पॅन कार्ड अन्य शासकीय ओळखपत्र इत्यादी पुराव्यांचा विचार करुन तसेच अर्जदाराची वंशावळ आणि त्यांची ओळख पटविणारे शासकीय अभिलेखे तसेच रहिवासाबाबतचे शासकीय दस्तऐवज (उदा. वीज पावती, कर पावती इ.) यावरुन सत्यता पटवूनच खात्री झाल्यानंतर जन्म -मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देण्यात यावे.
३) अर्जदार स्थानिक रहिवाशी असल्याची पडताळणी करुनच निबंधकाने जन्म मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र द्यावे. अन्यथा स्थानिक रहिवाशी नसेल तर जन्म – मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देण्यात येऊ नये. याकरीता स्थानिक चौकशी / पंचनामा करुन खात्री करावी.
४) विलंबाने जन्म-मृत्यू नोंदीबाबत कारणमिमांसेसह पडताळणी करावी. तसेच एकाच कुटुंबातील अनेक सदस्य एकाच वेळी नोंदी घेण्याबाबत अर्ज सादर करीत असतील अशावेळी अधिक सखोल चौकशी करण्यात यावी.
५) जन्म-मृत्यूच्या विलंबाने नोंदीबाबत पुरावे उपलब्ध झाल्यास आणि पडताळणी व खात्री झाल्यानंतरच निबंधकाने अनुपलब्धता प्रमाणपत्र अर्जदारास द्यावे तसेच याबाबत आदेशास्तव संपूर्ण प्रस्तावाची एक प्रत स्वयंस्पष्ट अभिप्रायासह जिल्हा दंडाधिकारी / उप विभागीय दंडाधिकारी / तालुका दंडाधिकारी / ज्यांना जिल्हा दंडाधिकारी यांनी प्राधिकृत केले आहे त्यांना सादर करावी.
६) ज्या प्रकरणी सबळ पुरावे उपलब्ध होत नाहीत, खोटे/बनावट पुरावे प्राप्त झाल्याचे निदर्शनास आल्यावर अशा प्रकरणांची माहिती तात्काळ पोलीस विभागास देण्यात यावी.
जन्म – मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्राच्या आधारे पारीत करावयाच्या आदेशाबाबत जिल्हा दंडाधिकारी, उप विभागीय दंडाधिकारी, तालुका दंडाधिकारी, ज्यांना जिल्हा दंडाधिकारी यांनी प्राधिकृत केले आहे त्यांनी अनुसरावयाची कार्यपध्दतीः-(उदा. वीज पावती, कर पावती इ.) यावरुन सत्यता पटवूनच खात्री झाल्यानंतर जन्म -मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देण्यात यावे.
३) अर्जदार स्थानिक रहिवाशी असल्याची पडताळणी करुनच निबंधकाने जन्म मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र द्यावे. अन्यथा स्थानिक रहिवाशी नसेल तर जन्म – मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देण्यात येऊ नये. याकरीता स्थानिक चौकशी / पंचनामा करुन खात्री करावी.
४) विलंबाने जन्म-मृत्यू नोंदीबाबत कारणमिमांसेसह पडताळणी करावी. तसेच एकाच कुटुंबातील अनेक सदस्य एकाच वेळी नोंदी घेण्याबाबत अर्ज सादर करीत असतील अशावेळी अधिक सखोल चौकशी करण्यात यावी.
५) जन्म-मृत्यूच्या विलंबाने नोंदीबाबत पुरावे उपलब्ध झाल्यास आणि पडताळणी व खात्री झाल्यानंतरच निबंधकाने अनुपलब्धता प्रमाणपत्र अर्जदारास द्यावे तसेच याबाबत आदेशास्तव संपूर्ण प्रस्तावाची एक प्रत स्वयंस्पष्ट अभिप्रायासह जिल्हा दंडाधिकारी / उप विभागीय दंडाधिकारी / तालुका दंडाधिकारी / ज्यांना जिल्हा दंडाधिकारी यांनी प्राधिकृत केले आहे त्यांना सादर करावी.
६) ज्या प्रकरणी सबळ पुरावे उपलब्ध होत नाहीत, खोटे/बनावट पुरावे प्राप्त झाल्याचे निदर्शनास आल्यावर अशा प्रकरणांची माहिती तात्काळ पोलीस विभागास देण्यात यावी.
जन्म – मृत्यू नोंदीचे अनुपलब्धता प्रमाणपत्राच्या आधारे पारीत करावयाच्या आदेशाबाबत जिल्हा दंडाधिकारी, उप विभागीय दंडाधिकारी, तालुका दंडाधिकारी, ज्यांना जिल्हा दंडाधिकारी यांनी प्राधिकृत केले आहे त्यांनी अनुसरावयाची कार्यपध्दतीः-अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी.
मुस्लिम धर्मियांमधील दत्तक बालकाच्या जन्म नोंदणी बाबत दिनांक ०९/०७/2019
मुस्लिम धर्मियामधील दत्तक बालकांच्या जन्म नोंदणीबाबत या कार्यालयाकडून केंद्र शासनास विचारणा करण्यात आली होती. याबाबत मार्गदर्शक सूचना केंद्र शासनाच्या संदर्भिय पत्रान्वये कळविण्यात आल्या आहेत.
या मार्गदर्शक सूचना आपण आपल्या कार्यक्षेत्रातील शहरी व ग्रामीण भागातील सर्व निबंधक, जन्म व नौदणी मृत्यू यांना कळवाव्यात. या पत्रासोबत संदर्भिय पत्राची छायांकित प्रत जोडण्यात आली आहे.
FULL NAME OF CHILD IN BIRTH CERTIFICATE दिनांक 24-08-2018
राज्यातील शासकीय आरोग्य संस्था मध्ये संस्था प्रमुखांना निबंधक जन्म मृत्यू नियुक्त करणे बाबत दिनांक ०१-६-२०१८
केंद्र शासनाच्या मान्यतेने यापूर्वी निर्गमित केलेल्या सर्व अधिसूचना/आदेश यांना अधिक्रमित करुन जन्म-मृत्यू नोंदणी अधिनियम १९६९ मधील कलम ७ (१) अन्वये महाराष्ट्र शासनाने सोबतच्या सुधारित अनुसूचीप्रमाणे “निबंधक जन्म-मृत्यू” म्हणून नेमणूका केल्या आहेत या संदर्भातील अधिसूचना दिनांक १२ एप्रिल २०१८ रोजी निर्गमित केलेली आहे.
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी.
जन्म मृत्यू उशिरा नोंद दिनांक २६-०४-२०१८
सद्यःस्थितीत जन्म-मृत्यु नोंदणी अधिनियम १९६९ मधील कलम १३ (३) व त्या अनुषंगाने तयार करण्यात आलेल्या महाराष्ट्र जन्म-मृत्यु नोंदणी नियम २००० मधील नियम ९ (३) अनुसार जर एखादी जन्म अथवा मृत्युची घटना, घडल्यापासून एक वर्षाच्या आत नोंदणी झाली नसेल, तर त्या कार्यक्षेत्रातील कार्यकारी दंडाधिकारी यांच्या आदेशाने नोंदणी करण्यात येते.
परंतु यापुढे न्यायालयाचे आदेश व तसेच विधी व न्याय विभागाच्या परिपत्रकानुसार ज्या जन्म-मृत्यू घटनांची नोंदणी घटना घडल्यापासून एक वर्षाच्या आत झाली नसेल, अशा घटनांच्या नोंदणीसाठी फक्त प्रथम वर्ग न्यायिक दंडाधिकारी किंवा महानगर दंडाधिकारी यांचेच आदेश ग्राह्य धरण्यात यावेत.
यासाठी हे आदेश प्राप्त करुन घेण्यासाठी नागरिकांना अशा न्यायालयात अर्ज करावे लागतील.
त्यापूर्वी निबंधकांनी त्यांचे कार्यक्षेत्रात घडलेल्या घटनेची नोंद नसल्याबाबत (खात्री करुन) अनुपलब्धता दाखला नमुना क्र.१० (अ/ब) मध्ये पूर्वीप्रमाणेच द्यावा व सदरील दाखला न्यायालयात अर्ज करतेवेळी अर्जासोबत पुरावा म्हणून जोडण्याच्या सूचना नागरिकांना दयाव्यात.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
संस्थेकडून होणाऱ्या दत्तक विधान कार्याबाबत दिनांक २६-०२-२०१८
१) संस्थेद्वारा जे दत्तक विधान करण्यात्त येणार नाही अशा प्रकरणात दत्तक बालकाचा न्यायालयाकडील दत्तक आदेश जन्म नोंदणीसाठी यापुढे आवश्यक नाही, मात्र प्नोंदणीकृत दत्तक विधान सादर करणे बंधनकारक आहे. (केंद्र शासनाच्या दिनांक १५/०५/२०१५ च्या परिपत्रकानुसार) २) संस्थेव्दारा जे दत्तक विधान करण्यात येईल, अशा प्रकरणात केवळ न्यायालयांकडील दत्तक आदेश जन्म नोंदणीसाठी/दुरुस्तीसाठी पुरेसा आहे, नागरीकांकडे दत्तक विधान (Adoption deed) दस्तऐवज सादर करण्याबाबत आग्रह धरु नये
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
BIRTH & DEATH दिनांक 31-01-2018
मृत्यू नोंदणीसाठी आधार कार्ड ऐच्छिक असल्या बाबत दिनांक 0२-१२-२०१७
मा. महानिबंधक जन्म-मृत्यू नोंदणी केंद्रिय गृह मंत्रालय यांची LARIFICATION/INTERPRETATION. १/१२/२०१४/व्हीएस-सीआरएस, नवी दिल्ली, दि ८/०९/१७मृत्यु घटनांच्या नोंदणीकरीता आधार नोंदणी ऐच्छिक करण्याबाबत कळविलेले आहे. (
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
मृत्यू नोंदणीसाठी आधार कार्ड आवश्यक असल्या बाबत दिनांक २२-०९-२०१७
दिनांक १ ऑक्टोबर २०१७ पासून मृत्यू पावलेल्या व्यक्तीची मृत्यू नोंदणीसाठी खात्रीशीर ओळख प्रस्तावित करण्याच्या दृष्टीने आधार क्रमांक आवश्यक करण्यात आला आहे.
जर अर्जदाराकडे मृत व्यक्तीचा आधार नोंदणी क्रमांक (EII)) उपलब्ध नसल्यास अर्जदाराच्या त्याच्या/तिच्या माहिती नुसार मृत व्यक्तीचा आधार क्रमांक उपलब्ध नसल्याबाबतचे प्रमाणपत्र घेण्यात यावे. जर अर्जदाराने सादर केलेले प्रमाणपत्र खोटे आढळल्यास आधार अधिनियम २०१६ व जन्म-मृत्यु नोंदणी अधिनियम १९६९ मधील तरतुदीनुसार गुन्हा ठरु शकतो असे संबंधिताना सुचित करावे.
अर्जदाराने मृत व्यवत्तीची माहिती देणारा तसेच पति/पत्नी व आई-वडील यांचाही आधार क्रमांकाची माहिती द्यावी. सदर योजना जम्मू-काश्मीर, आसाम व मेघालय या राज्यातील रहिवाशांना लागू असणार नाही.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
जन्म मृत्यू नोदणी व जीवनाविषयक आकडेवारी बाबत विविधस्तरावरील समित्याचा सभाचा अहवाल सन २०१६ व सन २०१७ बाबत मा संचालक, क्र संआसे/जन्म-मृत्यू/कक्ष-१८ ९६२४-९७९८/१७ दि २०-६-१७
आरोग्य संस्थेमधील जन्म मृत्यू प्रमाणपत्र देण्याबाबत स्पस्टीकरण म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/ जन्म ठिकाण नोंद/१२८५६-१२७१६/१६ दि २९/११/२०१६
१) नविन जन्मलेल्या मुलाच्या नावाबाबत सदर परिपत्रक काढण्यात आलेले होते. या मध्ये मुलाच्या नावाची (वडिलाचे नाव, आईचे नाथ, अडनाव याची नाही) नोंदणी झाल्यावर ते नाव संपूर्णतः बदलता येत नाही असे कळविले होते. सदर नविन जन्मलेल्या मुलाचे नाव नोंदविताना कोणतीही औपचारीक चूक झालेली असेल किंवा काही लेखन प्रमादाने चूक झालेली असेल. (उदा. काना, मात्रा, वेलांटी इ.) तर त्यात कलम १५ अनुसरुन बदल करता येतो. परंतु नविन जन्मलेल्या मुलाचे नाव पूर्णपणे बदल करण्याची तरतूद अधिनियमात नाही याची नोंद घ्यावी. (उश मूळ नाव रमेश आहे व नंतर महेश ठेवण्यात आले.)
२) आई वडिल यांचे नावात चुक झालेली असेल तर त्या बाबतचे सबळ पुरावे (शासकिय दस्तावेज सादर केल्यावर निबंधक, त्यांची खात्री पटल्यावर त्याचाबत नोंदवहीतील शेरा याबाबतची नोंद घेवून त्यानुसार प्रमाणपत्र अदा करु शकतो.
३) जर टोपण नावाची नोंद झालेली असेल अथवा माहेरच्या नावाची नोंद झालेली असेल तर बाबतचे सबळ पुरावे संबंधिताने सादर केल्यावर निबंधक कलम १५ व नियम ११(४) अधिन राहून चूक दुरुस्ती करु शकतो.
४) काही वेळेस प्रमाणपत्र घेवून गेल्यावर बऱ्याच वर्षानंतर नावातील चूक दुरुस्ती बाबत अर्ज केले जातात. अशा प्रकरणात सदर प्रमाणपत्र प्राप्त झाल्यावर तात्काळ याचाबत न कळविण्याची कारण शोधून काढणे आवश्यक असते. तसेच जुन्या प्रमाणपत्राचा वापर कोणत्या कारणासाठी केला याची चौकशी होणे आवश्यक असले. याबाबत संबंधित निबंधाची खात्री पटल्यावरच कलम १५ अनुसरुन पुढील कार्यवाही होऊ शकते.
५) समाजाचे नाव, अडनाव म्हणून लावता येत नाही किंवा व्यवसायाचे नाव अडनाव म्हणून येत नाही. तसेच जात, गाव किंवा इतर कोणत्याही बाबीचा उल्लेख आडनावात करता येत (उदा, बागबान, शिंपी, कोळी, बाणी, तेली, पाटील इ.) जर चुकीने असे झालेले असत त्याबाबतचे पुरावे सादर केल्यावर कलम १५ व नियम ११(४) यास अनुसरून पुढील कार्य करता येऊ शकते.६) वरील प्रमाणे चुका, आईवडिलांचे नाव नोंदविताना किंवा अडनाव लिहीताना होण्याची शक्यता असते. अशा चुका योग्य शासकिय पुरावे, प्राप्त झाल्यावर व निबंधकाची त्याच्या सत्यतेबाबत खात्री पटल्यावर त्यात कलम १५ व नियम ११ अन्वये चुक दुरुस्ती करता येऊ शकते.
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी.
संस्थेने दत्तक घेतलेल्या बालकाचे जन्म प्रमाणपत्रात जन्माचे ठिकाण नोंद करणेबाबत स्पस्टीकरण म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/जन्म ठिकाण/११८८०-११९५० /१६ दि २१/१० /२०१६
महाराष्ट्र जन्म मृत्यू नोंदणी नियम (पहिली सुधारणा ) दिनांक 23-09-2016
१) दत्तक वालकासाठी जन्म नोंदणीचा नमुना क्रं १ अ चा समावेश
२) मृत्यू नोंदणी मध्ये पती/पत्नी (जोडीदार) यांच्या नावाचा समावेश
३) जन्म-मृत्यू नोंदणी मध्ये आधार क्रंमाकाचा समावेश
४) जन्म मृत्यू नोंदणी करताना लिंग या रकान्यात ” पुरुष किंवा स्त्री “ऐवजी ” पुरुष किंवा स्त्री किंवा तृतीय लिंगी “यांचा वापर करणे.
वर नमुद केलेली माहिती प्राप्त होण्यासाठी महाराष्ट्र जन्म मृत्यू नोंदणी नियम २००० मधील विहीत नमूने (१,१अ, २, ३,५व ६) मध्ये याबाबी समावेश करुन महाराष्ट्र शासनाने दिनांक १४ जुलै २०१६ अन्वये, अधिसूचना निर्गमित केलेली आहे.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
चालत्या वाहनातील तसेच १०८ अंबुलन्स मध्ये घडणाऱ्या मृत्यू घटनाच्या नोंदणीबाबत स्पस्टीकरण म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/मृत्यू नोंदणी/७८७५-७९८३/१६ दि १९/७/२०१६
(१) चालत्या वाहनातील घडलेल्या मृत्यू घटना या संस्थेतील मृत्यू घटना ग्राहय धरण्यात येवू नयेत. रुग्णास जवळच्या रुग्णालयात नेल्यानंतर रुग्णालयात आणताना मृत्यू (brought dead) घोषित केल्यास अशा मृत्यू घटना निबंधकाकडे नोंदविण्याची जबाबदारी संस्थेचे वैद्यकीय अधिकारी यांची असणार नाही. मृत्यूचे ठिकाण नोंदविताना सदर रुग्णालयाचे नांव, पत्ता किंवा दवाखान्यात जाताना मृत्यू असेही नमूद करता येणार नाही. सदर घटनेची नोंद घटना ज्या निबंधकांच्या कार्यक्षेत्रात घडलेली आहे, त्या कार्यक्षेत्राच्या निबंधकांनी नोंद घ्यावयाची आहे.
(२) चालत्या वाहनामध्ये नैसर्गिक मृत्यू आल्यास वाहन चालका व्यतिरिक्त (Vehicle incharge) मृत व्यक्ती (deceased) सोबत नातेवाईक किंवा सहकारी (attendant) यांनी सदर मृत्यू घटनेची नोंद घटना ज्या कार्यक्षेत्रात घडली त्या कार्यक्षेत्रातील निबंधकाकडे घटनेची नोंद करावी. जर मृत व्यक्ती सोबत कोणी नसेल तर वाहन चालकाने संबंधीत कार्यक्षेत्रातील निबंधकाकडे मृत्यूची नोंद करावी.
(३) अपघात अथवा खून अशा प्रकरणामध्ये कायदेशीर चौकशी, पंचनामा (where inquest is held) अहवालाप्रमाणे या बाबी नियम ६(२) मध्ये अंतर्भूत असून पंचनाम्यात नमूद केल्या प्रमाणे त्याचे कार्यक्षेत्रातील संबंधीत निबंधकाकडे नोंदणी करावी व मृत्यूचे ठिकाण पंचनाम्यात नमूद केल्याप्रमाणे लिहीतील.
(४) चालत्या वाहनात लांब पल्ल्याच्या प्रवासात मृत्यू झाल्यास त्या वाहनाचे पुढील थांबा (halt) हे मृत्यूचे ठिकाण असेल. मृत्यू नोंदणी करण्यासाठी वाहन चालक किंवा मृत व्यक्तीच्या सोबत असणारे नातेवाईक, सहकारी हे त्या थांब्याशी संबंधीत कार्यक्षेत्रातील निबंधकाकडे मृत्यूची नोंद करतील. जर मृत व्यक्ती सोबत नातेवाईक अथवा सहकारी कोणी नसेल तर त्या वाहनाचा चालक, मृत्यू ज्या कार्यक्षेत्रात झाला त्या कार्यक्षेत्रातील निबंधकाकडे मृत्यूची नोंद करेल.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
जन्म मृत्यू नोंदणी अधिनियम २००० मधील नियम ७ च्या बदली सार्वआवि क्र जमृनो२००३/१३६२/प्रक्र २९७/ कु क ३ दि १४ jully २०१६
Explanation regarding birth-death cer issued med insti दिनांक 24-02-2016
जन्म मृत्यू नोंदणी करतांना लिंग या रकान्यातील नोंदणी बाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/दुरुस्ती/ सीआरएस/५६-११८/१६ दि ४/१/२०१६
जन्म नोंद वहीत बाळाचे नाव व जन्म तारीख मधील दुरुस्ती बाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/दुरुस्ती/१०४०५-१०४६५/१५ दि १७/११/२०१५
केंद्र शासनास प्राप्त कोर्ट ऑडरर्स व व्यक्तीगत अर्जाव्दारे असे निदर्शनास आले आहे की, आरोग्य संस्थेतील यंत्रणेकडून बाळाचे नाव नोंदविताना झालेले दुर्लक्ष/निष्काळजीपणा किंवा माहिती देणा-यांच्या अनावधानाने बाळाचे नाव चूकीचे नोंदविले असेल अशा प्रकरणामध्ये नागरीकांना बालकांचे नाव शाळेत घालताना पासपोर्ट मिळविणे इत्यादीसाठी अडचणी निर्माण होतात त्यामुळे नागरिकांना निबंधकाकडे नावात बदल / दुरुस्ती साठी अर्ज करावा लागतो. त्यांना अचुक जन्म दाखला मिळावा ही बाब विचारात घेऊन बाळाचे नाव दुरुस्ती करण्याबाबत केंद्र शासनाने संदर्भिय पत्राव्दारे मार्गदर्शक सूचना निर्गमित केलेल्या आहेत.. अर्जदाराची विनंती व नावाबाबतचे ठोस पुरावे निबंधकाने अवलोकन करुन बाळाचे नाव बदलण्याचे अधिकार निबंधकांना देण्यात आलेले आहे. निबंधकांनी शक्यतो नावात बदल करताना जन्म नोंद अहवालाच्या शेरा रकान्यामध्ये नोंद घेतल्यानंतर प्राधान्याने नांवात बदल करताना ‘उर्फ’ या संज्ञेचा वापर करावा.
अर्जदारास उर्फ नांव मान्य नसेल तर अर्जदाराने दिलेली कागदपत्रे व ठोस पुरावे (Authenticity of the documents) पाहून निबंधकाची खात्री पटत असेल तर जन्म नोंदवहीत शेरा रकान्यात, दुरुस्तीची तारीख, दोन्ही नांवे यांची नोंद घेऊन निबंधकाने स्वाक्षरी करावी व तारीख लिहावी नंतर नांवात योग्य ती दुरुस्ती करावी.
जन्म नोंदणीतील जन्म तारखेबाबत तसेच जन्म व मृत्यू नोंदणीतील तारखेची नोंद ही Section 35 of the Indian Evidance Act 1872 अन्वये जन्म-मृत्यू घडलेल्या घटनेच्या वस्तु वस्तुस्थितीचा पुरावा असल्याचे ग्राह्य धरण्यात आले आहे. या वस्तुस्थितीचा विचार करता जन्म नोंदीमधील जन्म तारखे मध्ये चुकीच्या जन्म नोंदणी बाबतचे जन्म घटनेच्या व घटना नोंदणीच्या वेळचे ठोस पुरावे दिल्यानंतर निबंधकाची खात्री समाधान (Proved to the satisfaction of the registrar) झाल्याशिवाय जन्म तारखेत बदल करता येत नाही.
जन्म नोंदीमध्ये नांवात बदल, ‘उर्फ’ तसेच तारीख हे बदलाची तरतुद असली तरीही निबंधकांकडून सर्रास नांव व तारीख बदलले जाणार नाही याबाबत (Registrars should be asked not to encourage the practice of change in name and date in the birth record) सर्व निबंधकांता सूचना द्यावी. तसेच पूर्वीप्रमाणेच यापूर्वी नांवात बदलाबाबत यापूर्वीच्या दिनांक ०९/०९/२००९ च्या परिपत्रका नुसारच कार्यवाही करण्याबाबत निबंधकांना सूचित करावे.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
नोंदणी केंद्र उघडणे / सरकारी रुग्णालयात केंद्र असणे बाबत दिनांक०८/१०/२०१५
भारत सरकारच्या पाहणी पत्रकामध्ये अनेक राज्यात असे निर्दशनास आले आहे की, अशासकीय रुग्णालयात जन्म-मृत्यू नोंदणी केंद्र असल्याचे आढळून आले आहे. केंद्र शासनाचे जन्म-मृत्यू नोंदणी अधिनियम १९६९ च्या कलम २६ मधील तरतूदी व भा.दं. वि. संहिते नुसार निबंधक व उप निबंधक यांना ‘लोक सेवक’ मानन्याची तरतूद आहे. त्यामुळे अशासकीय रुग्णालयात जन्म-मृत्यू नोंदणी केंद्र असणे हे अयोग्य व चूकीचे असून त्यामुळे कलम २६ मधील तरतूदीचा भंग (Violation) होतो. सार्वजनिक सेवक (Public Servant) यांची निबंधक अथवा उप निबंधक म्हणून नेमणूक करण्याची तरतूद आहे. खाजगी रुग्णालयातील किंवा नर्सिंग होम मधील खाजगी कर्मचा-यांना निबंधक अथवा उप निबंधक नेमणे हे बेकायदेशिर आहे. तसेच अशा निबंधक आणि उप निबंधकांना जन्म-मृत्यू घटनांची नोंद करण्याचे व जन्म अथवा मृत्यू प्रमाणपत्र देण्याचे अधिकार नाहीत. संदर्भासाठी जन्म-मृत्यू नोंदणी अधिनियमातील कलम-२६ ची तरतूद खाली नमूद केली आहे.
Section-26 Registrars and Sub-Registrars to be deemed public servants – All Registrars and Sub-Registrars shall while acting or purporting to act in pursuance of the provision of this Act or any rule or order made there under be deemed to be public servants within the meaning of section 21 of the Indian Penal Code (45 of 1860).अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
एक पालक/अविवाहित माता यांचा बालकाच्या जन्म नोंदणी संदर्भात मा. सर्वोच्च न्यायालायचा निर्णयाबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/जन्म नोंदणी बाबत/६६८३-६७४२/१५ दि २५/८/२०१५
१) मा. सर्वोच्च न्यायालयाने त्यांचे निर्णयात जर एक पालक/अविवाहीत मातेने तिच्या गर्भाशयातून जन्मलेल्या बालकाचे जन्म प्रमाणपत्र मिळण्यासाठी अर्ज केला असल्यास संबंधितांचे अॅफीडयूट घोषणापत्र प्राप्त करुन घेऊन जन्म नोंद घेऊन एका पालकाचे नावे जन्म दाखला वितरीत करता येईल. अशा प्रकरणात न्यायालयाने काही आक्षेप नमूद केले असल्यास एक पालक/अविवाहीत माता यांना जन्म प्रमाणपत्र देता येणार नाही.
२) एकाही एक पालक/अविवाहीत मातांना जन्म प्रमाणपत्र देण्यास टाळाटाळ करणे/नाकारले जाणार नाही याची दक्षता घ्यावी. अशा प्रकरणामध्ये जन्म दाखल्यात एका पालकाचे नाव लिहावे व दुसरे पालकांच्या नावाची जागा मोकळी ठेवावी. कांहीही लिहिन्यात येऊ नये. या संदर्भात कोर्टाने सूचित केलेली आवश्यक कागदपत्रे कायम स्वरुपी अभिलेख म्हणून नमुना क्रं. १ (कायदेशीर भाग) सोबत जतन करुन ठेवावी.
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
Correction in name and date of birth of the child in birth record clarification sought DIRECTORATE of HEALTH SERVICES मुंबई no DHS/MIS-CELL/D-१८/CRS/CORRECTION /३७०६-०७ दि ५/८/२०१५
एक पालक/अविवाहित माता यांचा बालकाच्या जन्म नोंदणी संदर्भात मा. सर्वोच्च न्यायालायचा निर्णयाबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र संआसे/एमआयएस/ एकपालक/ आवि.मा.ज नो/कक्ष१८/३६८७-८८/२०१५ दि ३१/७/१५
दत्तक बालकाच्या नोंदणी बाबत मा संचालक, आसे मुंबई क्रसआसे/ एमआयएस/ मद पालक/अविमाजनो/ कक्ष१८/ ३६८९-९०/२०१५ दि ३१/७/२०१५
जन्म नोंदणी बाळाचे नाव समाविष्ठ करणेबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/नाव समाविष्ठ/अधिसूचना /४९७६-५११२ /१५ दि २७/७/२०१५
Aceeptance of the birth /death certificate issed through CRS application reg भारत सरकार, गृह मंत्रालय, परिपत्रक no 1/12/२०१४-vs(crs)/१७० दि २७/७/२०१५
१) ज्या नागरिकांच्या मुलाच्या जन्माची नावाशिवाय नोंदणी १.१.२००० पूर्वी झालेली आहे व ज्यांच्या नोंदणीला १५ वर्षाचा कालावधी पूर्ण झाला आहे. अशा सर्व नागरिकांना या संधीचा लाभ देण्यात येत आहे या मध्ये सन १९६९ पुर्वीच्या नोंदणीचा सुध्दा समावेश आहे.
२) संबंधित व्यक्ती अथवा त्यांचे पालक यांचा बाळाचे नाव समाविष्ट करणेबाबतचा अर्ज घेण्यात यावा.
(έनावाच्या शाबीतीकरिता कुठलाही एक शासकिय पुरावा उदा. शाळा सोडल्याचे प्रमाणपत्र, एस. एस.सी. प्रमाणपत्र, पॅनकार्ड, मतदार ओळखपत्र, आधार कार्ड इ. ची प्रत घेण्यात यावी.
) बाळाचे संपूर्ण नाव लिहिण्याबाबत आग्रह धरण्यात यावा. उदा. राम नामदेव दामले.
४ ५) बाळाचे नाव समाविष्ट झालेनंतर ते नाव बदलता येत नाही याची कल्पना नागरिकांना देण्यात यावी व तसा फलक दर्शनीय भागावर लावण्यात यावा.
६) काही धर्मांमध्ये आई-वडिल यांचे आडनावापेक्षा बाळाचे आडनाव वेगळे ठेवण्याची प्रथा असते तसेच बाळाचे मधले नाव वडिलांच्या नावा पेक्षा वेगळे असते अशा प्रकरणांत संबंधितांनकडून अर्जामध्ये तसा स्पष्ट उल्लेख नमूद करुन घेण्यात यावा.
७) बाळाचे नाव जन्म नोंदणीत समाविष्ट केले नंतर शेरा रकान्यात या परिपत्रकाचा संदर्भ, क्रमांक व दिनांक नमूद करुन निबंधक/उपनिबंधक जन्म-मृत्यु यांनी स्वाक्षरी करुन दिनांक नमूद करावा. व नावासह सुधारीत जन्म दाखला वितरीत करण्यात यावा.
८) जन्म नोंदणीत बाळाचे नाव समाविष्ठ करण्याबाबतचा अर्ज जन्म अहवाला सोबत कायमस्वरुपी जतन करण्यात यावेत.
९) नागरीकांना नांव नोंदवून घेण्यासाठी प्रवृत्त करावे.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
उशिरा नोंदणी बाबतचे अधिकार संबाधित क्षेत्रातील प्रथम वर्ग न्याय दंडधिकारी किंवा महानगर दंडाधिकारी यांना असल्याबाबतच्या अधिसुचनेबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/अधिसूचना/४६९३-४७६०/१५ दि ३०/६/२०१५
दत्तक घेतलेल्या बालकांच्या जन्म अहवालामध्ये जन्म नोंद घेणे बदल करणे बाबत दि ११/०६/२०१५
दत्तक घेतलेल्या बालकांच्या जन्म अहवालामध्ये जन्म नोंद घेणे / बदल करण्याबाबत मार्गदर्शन म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/मार्गदर्शन/४९६६-४५४३/१५ दि ११/६/२०१५
दत्तक आदेश प्राप्त करुन घेण्यासाठी नातेवाईक व सामान्य नागरीकांना येणा-या अडचर्णी बाबत केंद्र स्तरावर आढावा घेण्यांत आला व त्याबाबत महिला व बाल विकास विभाग मंत्रालयाच्या Central Adoption Resource Authority (CARA) यांचेशी झालेल्या चर्चनुसार घेण्यात आलेल्या निर्णया प्रमाणे देशात संस्थे व्यतिरिक्त नातेवाईक किंवा इतर ओळखीच्या संबंधामध्ये होणा-या दत्तक प्रक्रियेमध्ये यांच्या दत्तक नोंदणीसाठी ‘नोंदणीकृत दत्तक विधान’ पुरेसे आहे. अशा प्रकरणामध्ये न्यायालयीन दत्तक आदेश देण्याची आवश्यकता नाही.
अर्थात जन्म नोंदणी अहवालामध्ये जन्म नोंद घेणे/बदल करताना निबंधक जन्म-मृत्यू यांनी ‘दत्तक विधान’ बरोबर असल्याचे तपासून ‘दत्तक विधान’ राज्य शासनाने प्राधिकृत केलेल्या उपनिबंधकाकडे नोंदविले असल्याची खात्री करावी. त्या नंतर आवश्यक ते बदल दत्तक विधानात दिलेल्या माहितीच्या आधारे जन्म अहवालात दत्तक आई-वडीलांचे व बालकाच्या नावाची नोंद घेऊन जन्म प्रमाणपत्र वितरीत करावे.
संस्थे बाहेरील इतर दत्तक प्रकरणी दत्तक बालक व पालकाचे नांव नोंदविण्यास जर एक वर्षपिक्षा अधिक कालावधी झाला नसेल व त्यांची नोंद जन्म नोंदवहीत आढळली नसल्यास अशा बाबतीत जन्म-मृत्यू नोंदणी अधिनियम १९६९ कलम (१३) (३) नुसार उशिरा नोंदणीची प्रक्रिया अवलंबून वर्ग-१ न्याय दंडाधिकारी यांचे आदेश प्राप्त करुन घ्यावेत व त्यानंतर संबंधित घटनेची नोंद जन्म अहवालात घेण्यात यावी.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
जन्म प्रमाणपत्रावर दत्तक विधान झाल्याची कोर्ट ओर्डेर डेट व कौर्ट ओर्डेर चा क्रमांक याचा शेरा रकान्यांमध्ये उल्लेख न करणेबाबत म उपसंचालक,आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म-मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/मार्गदर्शन/४०६०-४१४३/१५ दि २/६/२०१५
दत्तक घेतलेल्या बालकाची नोंद करताना शेरा रकान्यात न्यायालयीन आदेशाची क्रमांक व तारीख इ. माहिती नमूद करणे आँवश्यक आहे. त्यानंतर दत्तक घेतलेल्या आई-वडीलांच्या नावाने नवीन सुधारीत जन्म प्रमाणपत्र अदा करावे.
केंद्रिय दत्तक ग्रहण संसाधन प्राधिकरण भारत सरकारच्या महिला व बाल विकास मंत्रालय अंतर्गत नवी दिल्ली याच्या मार्गदर्शक तत्त्वानुसार दत्तक घेतलेल्या बालकाचे जन्म प्रमाणपत्रावर दत्तक असल्याचा तसेच कोर्ट आदेश इ. बाबींचा शेरा रकान्यात अथवा इतरत्र उल्लेख केला जाणार नाही याची कृपया दक्षता घ्यावी.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
गर्भधारणपूर्व व प्रसवपूर निदान तंत्र (लिग निवडीस प्रतिबंध अधिनियम १९९४ सा आ वि अधिसूचना क्र प्रचिनि२०१२/ प्र क्र ७८/ कु क दि १५/५/२०१५
जन्म- मृत्यू, उपजत मृत्यू नोंदणी करताना व जन्म मृत्यू प्रमाणपत्र वितरीत करताना आधार कार्डाचा नंबर समाविष्ठ करणेबाबत म उपसंचालक,आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म-मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/मार्गदर्शन/२७२२-२८३/१५ दि १३/५/२०१५
जन्म मृत्यू घटनांची नोदणी व प्रमाणपत्र वाटपाबाबत अनियमीतता व भ्रष्ट कार्यप्रणाली बाबत म उपसंचालक,आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म-मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/मार्गदर्शन/२६०२-२७२/१५ दि १३/५/२०१५
IRREGULARITES and COURRUPT PRACTICES in REGISTRATION of BIRTH and DEATH and ISSUANCE of CERTIFICATES THEREOF मा संचालक, आ से क्र संआसे /ना पो प/ कक्ष -१८ /३२६३-६४/२०१५ दि २३/४/२०१५
जन्म नोदणी करतांना बाळाच्या नावाबाबत घ्याव याच्या काळजीबाबत केंद्र शासनाच्या जन्म मृत्यू नोंदणी अधिनियम १९६९, कलम १४ च्या तरतुदीनुसार म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/मार्गदर्शन/१६०९-१७१७/१५ दि २५/३/२०१५
महाराष्ट्र जन्म मृत्यु नोंदणी सुधारणा नियम २०१५ सार्वआवि अधिसूचना क्रजमृनो२०१४/ प्रक्र २२१/ कु क दि २ मार्च २०१५
Precautions in centoring the name birth recor 29-12-2014
BIRTH & DEATH 25-08-2014
जन्म मृत्यू उशिरा नोंद २०-०१-२०१४
जन्म मृत्यू नोंदणी अनुपलधता प्रमाणपत्र देणे बाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/जमृनो- अनुपप्र/८८७५-८९५०/१३ दि ७/८/२०१३
मृत्यू नोंदणी मध्ये सुधारणा करणेबाबत मा उपसंचालक, आरो से पुणे जा क्रआ माजि आ / कक्ष-८३/मृत्यू नोंदणी सुधारणा /८७४७-८७८/२०१३ दि ५/८/२०१३
राज्यात केंद्रशासनाच्या जन्म-मृत्यु नोंदणी अधिनियम १९६९ व महाराष्ट्र राज्य जन्म-मृत्यु नोंदणी नियम २००० मधील तरतुदीनुसार जन्म-मृत्यु घटनांची नोंदणी नियमितपणे करणे बंधनकारक आहे.
१) मृत्यु नोंदणी बंधनकारक असूनही राज्यात घरी होणारे मृत्यु तसेच अर्भक व माता मृत्यु यांच्या नोंदणीचे प्रमाण कमी असल्याने राष्ट्रीय पातळीवर मृत्यु नोंदणीचे प्रमाण कमी असून हे फक्त ६७ टक्के असल्याचे महानिबंधक, जन्म-मृत्यु, भारत सरकार नवी दिल्ली यांनी त्यांचे दिनांक ८.३.२०१३ च्या पत्रात नमूद केले आहे. (सोबत प्रत)
२) राष्ट्रीय पातळीवर मुख्य निबंधक जन्म-मृत्यु यांच्या दिनांक ५ व ६ मार्च २००९ यांचे बैठकित सुचविलेल्या मुद्दा क्र.२.३ मध्ये मृत्यु नोंदीत वाढ करण्यासाठी आपल्या कार्यक्षेत्रात मृत्यु झालेल्या परंतु मृत्यु नोंदणी न झालेल्या घटनांची नोंद करण्यासाठी भर देण्याबाबत सुचित करण्यात आले आहे.
३) नोंद न होत असलेल्या मृत्युचा शोध घेण्यासाठी स्मशान भुमी/दफन भुमी येथील प्रभारी व्यक्ती /तेथील काळजी घेणारा कर्मचारी यांना अधिसुचक म्हणून जबाबदारी देण्यात यावी. तसेच त्यांना मृत्यु हा घरी अथवा दवाखान्यात झाला आहे. तसेच मृत्युचे ठिकाण इत्यादी माहिती विनचुक भरण्याच्या सुचना सुध्दा देण्यात याव्यात.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
जन्म मृत्यू नोंदणी अधिनियम १९६९ कलमे १२ नुसार प्रथम प्रत मोफत 07-05-2013
निबंधक / उप निबंधक यांना कलम १२ नुसार जन्म-मृत्यु घटना घडल्यापासुन २१ दिवसांच्या आत घटनेची माहिती प्राप्त झाल्यास प्रथम प्रत विनामूल्य देण्या बाबतची कार्यवाही करणे बाबत सूचना दिल्या होत्या. या संदर्भात केंद्रशासनाच्या उपमहानिबंधक जन्म-मृत्यु यांनी सदरची प्रथम प्रत त्वरीत देण्याबाबत सूचना दिलेल्या आहेत. यास्तव आपणांस सूचित करण्यांत येत आहे की, २१ दिवसांच्या आत कलम ८ व ९ नुसार, घटनेची माहिती देणा-या व्यक्तीस निबंधकाने जन्म व मृत्यु घटनेची नोंद करुन त्वरीत प्रथम प्रमाण पत्र मोफत वितरीत करावे.
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
Issue of non availabity Certificate under section 17 & Corresponding Rule 13(3) RBD ACT 1969 05-06-2013
To_improve_the_reporting_of_registration_of_Death दिनांक 08-03-2013
जन्म नोंदणीत बाळाचे नाव समविष्ट करणेबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/नावसमाविष्ठ/१०३३७-१०४३८/१२ दि ३१/१२/२०१२
Issue_of_extract_to_the_informant_under_Section_12_and_Penalties_under_section_23_Registration_of_birth_and_deaths_(RBD)_Act_1969 21-12-2012
हरविलेल्या /बेपत्ता व्यक्तीच्या मृत्यूचे ठिकाण मृत्यू दिनांक ग्राह्य धरणे बाबत दिनांक ३०/१०/२०१२
Guidelines for Reconstruction of destroyes of mutilated reg rec दिनांक 22-08-2017
जन्म मृत्यू नोंदणी अधिनियम १९६९ प्रमाणपत्राची प्रथम प्रत मोफत देणेबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/जमृ प्रमाणपत्र/४६८७-५३०७/१२ दि १८/७/२०१२
BIRTH & DEATH दिनांक 12-03-2012
143 (a) Clarificarion regarding determination of place and date of death of a Missing_person दिनांक 29-12-2011
मृत्यू प्रमाणपत्रात नेत्रदान नोंद घेण्याबाबत २१-०५-२०११
मा. उपमहानिबंधक जन्म व मृत्यु, भारत सरकार, नवी दिल्ली यांनी सदर प्रकरणावर त्यांचे अभिप्राय कळविले असून, त्यांच्या अभिप्रायप्रमाणे मृत्यू प्रमाणपत्रामध्ये नेत्रदानाबाबतची नोंद घेता येणे शक्य होणार नाही असे नमूद केले आहे.
Inclusion of a column in death certificate on eye donation 27-04-2011
जन्म मृत्यू नोंदी बाबत आदेश निर्गमित करणे दिनांक ०८-०७-२०१०
जन्म मृत्यू नोंदी बाबत दिनांक ०३-०६-२०१०
हरविलेल्या व्यक्ती बाबत मृत्यूची नोंद करण्यासंबधी स्पस्टीकरण म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/हरविलेल्या व्यक्तीची नोंद/३१८४-३२०९/२०१० दि १५/०३/२०१०
अनुपलब्धता प्रमाणपत्र देणे बाबत दिनांक २७-०७-२००९
नावात बदल करणे दिनांक ०९-०९-२००९
१) नविन जन्मलेल्या मुलाच्या नावाबाबत सदर परिपत्रक काढण्यात आलेले होते. या मध्ये मुलाच्या नावाची (वडिलाचे नाव, आईचे नाव, आडनाव याची नाही) नोंदणी झाल्यावर ते नाव संपूर्णतः बदलता येत नाही असे कळविले होते. सदर नविन जन्मलेल्या मुलाचे नाव नोंदविताना कोणतीही औपचारीक चूक झालेली असेल किंवा काही लेखन प्रमादाने चूक झालेली असेल. (उदा, काना, मात्रा, बेलांटी इ.) तर त्यात कलम १५ अनुसरुन बदल करता येतो. परंतु नविन जन्मलेल्या मुलाचे नाव पुर्णपणे बदल करण्याची तरतूद अधिनियमात नाही याची नोंद घ्यावी. (उदा. मूळ नाव रमेश आहे व नंतर महेश ठेवण्यात आले.)
२) आई वडिल यांचे नावात चूक झालेली असेल तर त्या बाबतचे सबळ पुरावे (शासकिय दस्त) सादर केल्यावर निबंधक, त्यांची खात्री पटल्यावर त्याबाबत नोंदवहीतील शेरा रकान्यात याबाबतची नोंद घेवून त्यानुसार प्रमाणपत्र अदा करु शकतो.
३) जर टोपण नावाची नोंद झालेली असेल अथवा माहेरच्या नावाची नोंद झालेली असेल तर त्या बाबतचे सबळ पुरावे संबंधिताने सादर केल्यावर निबंधक कलम १५ व नियम ११ (४) च्या अधिन राहून चूक दुरुस्ती करु शकतो.
४) काही वेळेस प्रमाणपत्र घेवून गेल्यावर बऱ्याच वर्षानंतर नावातील चूक दुरुस्ती बाबत अर्ज केले जातात. अशा प्रकरणात सदर प्रमाणपत्र प्राप्त झाल्यावर तात्काळ याबाबत न कळविण्याची कारणे शोधून काढणे आवश्यक असते. तसेच जुन्या प्रमाणपत्राचा वापर कोणत्या कारणासाठी केला याची चौकशी होणे आवश्यक असते. याबाबत संबंधित निबंधकाची खात्री पटल्यावरच कलम १५ अनुसरुन पुढील कार्यवाही होऊ शकते.
५) समाजाचे नाव, अडनाव म्हणून लावता येत नाही किंवा व्यवसायाचे नाव अडनाव म्हणून लावता बेत नाही. तसेच जाल, गाव किंवा इतर कोणत्याही बाबीचा उल्लेख अडनावात करता येत नाही. (उदा. बागबान, शिंपी, कोळी, वाणी, तेली, पाटील इ.) जर चुकीने असे झालेले असल्यास त्याबाबतचे पुरावे सादर केल्यावर कलम १५ व नियम ११(४) यास अनुसरुन पुढील कार्यवाही करता येऊ शकते.
६) वरील प्रमाणे चुका, आईवडिलांचे नाव नोंदविताना किंवा अडनाव लिहीताना होण्याची शक्यता असते. अशा चुका योग्य शासकिय पुरावे, प्राप्त झाल्यावर व निबंधकाची त्याच्या सत्यतेबाबत खात्री पटल्यावर त्यात कलम १५ व नियम ११ अन्वये चुक दुरुस्ती करता येऊ शकते.अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
नावात बदल करणे दिनांक 08-09-2008
Registration of Birth & Deaths – issuance of Non-availability Certificate दिनांक 31-07-2007
Registration Of death of Central Public and para-Millitary Forces in Operational Areas दिनांक14-02-2003
जन्म मृत्यू नोदणी व जीवन विषयक आकडेवारी संबधी विविध स्तरावर समिती गठीत करणे बाबत ग्रामवि व जल शा नि क्र संकीर्ण२००१/प्र क्र ११९२/२१ दि १२/१२/२००१
दत्तक घेतलेल्या बालकाच्या जन्माची नोंद करणेबाबत म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/दत्तक बाजन्मनोंद/ १२२८१-३४०/ दि ५/१०/२००१
हरविलेल्या व्यक्ती बाबत मृत्यूची नोंद करण्यासंबधी स्पस्टीकरण म उपसंचालक, आ से (आमाजीआ) तथा उपमुख्य निबंधक जन्म- मृत्यू पुणे जाक्र आमजीआ/कक्ष-८३/हव्यमृनो/१००२४-५५/२००० दि १/११/२०००
मा.महानिबंधक जन्म, मृत्यू, भरत सरकार, नवी दिल्ली यांनी उपरोक्त संदर्भीय परिपत्रक काढून हरवलेल्या व्यक्तीबाबत मृत्युची तोंद कशी करावी याचा सविस्तर स्वरुपाचा खुलासा यामध्ये केलेला आहे. या परिपन्नकात असे बमूट केले आहे की, हरवलेली व्यक्ती ज्या तारखेपासून हरवलेली आहे त्या दिवसापासून सात वर्षाचा कालावधी उलटून गेला असेल व न्यायालयाने निकाल द्विला असेल तर कोर्टाच्या आदेशानुसार ठिकाण व तारीख लक्षात घेऊन मृत्युची नोंदणी कराची या संबंधी जन्म मृत्यु नोद कायदा १९६९ व जल्म मृत्यु नोंदणी नियम २००० मधे खुलासा नाही
अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
जन्म मृत्यू नोंदणी अधिनियम २००० सार्वआवि क्र जमृनो १०९९/८९६/प्रक्र १७३/ कु क ३ दि २० एप्रिल २०००
महाराष्ट्र जन्म आणि मृत्यू नोदणी नियम २००० सा आ वि अधिसूचना दि २०/४/२०००
Registrtion of birth of children taken on adoption भारत सरकार गृह मंत्रालय, Dy Regi General, दिनांक १४/७/१९९९
०१/०४/१९७० पूर्वी झालेल्या जन्म किंवा मृत्यू घटनांची नोंद करण्याबाबत दि ०४-०५-१९९९
BIRTH & DEATH दिनांक 5-9-1985
ग्रामपंचायती मार्फत जन्म नोंदणी दिनांक १९-०१-१९७०
शासन निर्णय क्रमांक-व्हीपीएम-२६६८-२०१९०-ई, दिनांक २१ डिसेंबर १९६८ अन्वये खेडयांतील जन्म, मृत्यू आणि विवाह नोंदणीचे काम पूर्वी तलाठी, पोलीस पाटील यांचे मार्फत होत असे ते काम त्यांच्याकडून काढून दिनांक १ एप्रिल १९६९ पासून ग्राम पंचायतीकडे सोपविण्यात आले. जन्म, मृत्यु व विवाह यासंबंधीचे दिनांक १ एप्रिल १९६९ पूर्वीचे रेकार्ड पंचायतीकडे द्यावयाचे किंवा कसे असा प्रश्न उपस्थित झाला आहे. याबाबत शासन आदेश देत आहे की, दिनांक । एप्रिल १९६९ प्रर्वीचे रेकॉर्ड तहसील कार्यालयांत ठेवण्यांत यावे. दिनांक १ एप्रिल १९६९ पासूनचे रेकॉर्ड ग्रामपंचायत कार्यालयात राहील. अधिक व सविस्तर माहितीसाठी वरील शासननिर्णयाच्या PDF वर Click करून download करून माहिती मिळवून घ्यावी……….
ग्रामपंचायती मार्फत, जन्म, मृत्यू आणि विवाह नोंदणी ग्रामविकास विभाग, शा नि क्र व्हीपीएम २६६८/३०३०९०-ई दि २१/१२/१९६८
